Overgenomen van de e-mail Nieuwsbrief van Transparency International Nederland, INTEGRITIJD 2016, nr. 42,
URL van de documentaire:
http://www.2doc.nl/documentaires/series/2doc/2016/oktober/stank-voor-dank.html
http://www.transparency.nl/2016/10/documentaire-klokkenluiders-stank-voor-dank/
Wat moet je doen als je werknemer merkt dat zaken binnen je eigen organisatie niet kloppen? De geïnterviewden in de ‘Stank voor dank’ twijfelden niet: ze luidden de klok. Met verstrekkende gevolgen, zo vertellen de klokkenluiders aan filmmaker Frans Bromet. Klokkenluiders steken hun nek uit door misstanden op het werk aan te kaarten. Dat wordt hen meestal niet in dank afgenomen.
De documentaire
‘Klokkenluider word je niet, het overkomt je. Je reageert als mens, je voelt dat zaken niet kloppen.’ Een groot rechtvaardigheidsgevoel en een sterk ethisch besef, zo zou je het karakter van klokkenluiders kunnen omschrijven. Het zijn stuk voor stuk mensen die menen dat zij de maatschappij een dienst bewijzen door misstanden binnen de eigen organisatie aan te kaarten. Maar dat wordt hen niet in dank afgenomen. Door hun nek uit te steken worden zij het mikpunt van hoon, pesterijen en uitsluiting. Arbeidsrelaties worden moedwillig verstoord en werkgevers zijn hen liever kwijt dan rijk.
De klokkenluiders
Filmmaker Frans Bromet praat met klokkenluiders over de verstrekkende gevolgen die het ‘klokkenluiden’ op hun leven heeft. De levens van de klokkenluiders die Bromet spreekt zijn onherstelbaar beschadigd. Tussen stapels ordners en krantenartikelen over het gebeurde, ontvouwt zich het persoonlijke drama.
Paul Schaap luidde de klok over de gebrekkige veiligheid van de kernreactor in Petten, maar werd vervolgens ontslagen. Wim van den Haak kaartte een onwetmatig vergunningstelsel binnen het Waterschap aan en werd daarna geïntimideerd. Hetty van de Laar lijdt aan chronische slapeloosheid sinds zij een grootschalige fraudezaak bij SNS onthulde. Er werd haar 300.000 euro aan zwijggeld aangeboden, dit heeft ze geweigerd. Wat begon als een morele overtuiging om goed te doen, eindigt in chaos en verdriet. Haar leven is niet meer hetzelfde. “Ik heb geen leven meer, want ik vertrouw niemand meer. Ik ben het slachtoffer geworden van mijn eigen principes. Ik zou het nooit opnieuw doen”, aldus Hetty. Victor van Wulfen, de enige klokkenluider die terugkeerde naar zijn oude werkgever, zat vierenhalf jaar thuis nadat hij misstanden bij Defensie aan het licht bracht. Hij kreeg wegens zogenaamde ‘psychische problemen’ een vliegverbod en verloor zijn baan als Herculesvlieger. Door zijn strijdvaardigheid en vastberadenheid om de veiligheidsproblemen bij Defensie aan de kaak te stellen, is deze klokkenluider uiteindelijk in zijn gelijk gesteld en gerehabiliteerd. De boosdoeners lopen echter nog steeds vrij rond en zijn volgens van Wulfen zelfs op hogere functies terecht gekomen.